Hiện nay có rất nhiều người bệnh dùng thuốc bừa bãi, uống nhiều thuốc cùng một lúc mà không biết rằng thuốc bản chất là các hoạt chất giúp điều trị cho người dùng, việc nạp nhiều hoạt chất vào cơ thể sẽ khiến các hoạt chất tương tác với nhau tạo ra các tác động khác nhau tới cơ thể. Vậy uống nhiều loại thuốc cùng lúc có sao không? Hãy cùng mình tìm hiểu qua bài viết sau nhé.
Mục lục:
Khi nào thì uống nhiều loại thuốc cùng một lúc
Khi điều trị hoàn toàn có thể có trường hợp bệnh nhân được sử dụng nhiều loại thuốc cùng một lúc theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Tuy nhiên, các nguyên nhân của việc dùng nhiều loại thuốc cùng lúc là hoàn toàn khác nhau tựa như:
– Vì bệnh nhân mua nhiều thuốc hơn bác sĩ kê đơn.
– Do người bệnh mắc cùng lúc nhiều bệnh nên thầy thuốc muốn lợi dụng tác dụng hiệp đồng của thuốc để tăng hiệu quả điều trị.
– Một sự kết hợp của các loại thuốc bổ sung để giảm tác dụng phụ của thuốc chính.
– Bệnh nhân có ý thức muốn dùng thêm thuốc để hỗ trợ sức khỏe của họ, chẳng hạn như vitamin tổng hợp và các chất bổ sung chế độ ăn uống khác…
Trong hầu hết các trường hợp này, điều đáng chú ý là tác dụng phụ có thể xảy ra khi kết hợp nhiều loại thuốc. Vậy nên việc thu thập kiến thức về tương tác thuốc cũng như xin chỉ định của bác sĩ có thể giúp đảm bảo rằng các phương pháp điều trị đáng tin cậy hơn và việc uống nhiều loại thuốc đạt được kết quả tốt hơn.
Điều gì xảy ra khi uống nhiều loại thuốc cùng một lúc
Khi uống nhiều loại thuốc cùng một lúc sẽ dẫn tới sự tương tác của các hoạt chất trong thuốc và các tương tác này cũng có tốt và xấu như:
Tương tác tốt khi uống nhiều thuốc cùng một lúc
Các tương tác làm tăng tác dụng thuốc đã được chứng minh như:
– Khi dùng thuốc chứa sắt, nên bổ sung thêm vitamin C để tăng hấp thu sắt.
– Nếu bạn đang dùng thuốc điều trị bệnh tiểu đường, dùng thêm nhân sâm sẽ làm tăng tác dụng hạ đường huyết (do đó bạn nên giảm liều lượng thuốc điều trị bệnh tiểu đường của mình).
Tương tác làm giảm tác dụng khi uống nhiều loại thuốc cùng nhau
Tương tác thuốc giảm (đối kháng) là kết quả làm giảm tác dụng của thuốc thường xảy ra khi sử dụng đồng thời hai loại thuốc trở lên đôi khi còn tạo thêm các hiệu ứng khác sau khi dùng. Ví dụ: Acetylcystein là thuốc long đờm có tác dụng làm giảm ho và thông đường thở. Khi kết hợp với thuốc giảm ho dextromethorphan, bệnh nhân không thấy hiệu quả giảm ho và kết luận thuốc mất tác dụng. Sự kết hợp này có thể rất nguy hiểm đối với trẻ nhỏ do nếu mất đi hiệu của thuốc trẻ sẽ bị ứ nghẹn đờm ở họng và dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm.
Tương tác thuốc đối kháng có thể thay đổi cách thức hoạt động của thuốc trong cơ thể. Nguyên nhân của việc giảm tác dụng có thể do tương tác dược động học (thay đổi trong hấp thu, phân phối hoặc bài tiết của một hoặc một loại thuốc khác) hoặc dược lực học về bản chất của các loại thuốc dùng chung (ví dụ: tương tác giữa duy trì và đối kháng tại thụ thể).
Ước tính tần suất tương tác thuốc-thuốc làm giảm tác dụng trong thực hành lâm sàng nằm trong khoảng từ 3-5% ở những bệnh nhân dùng 2 loại thuốc trở lên và lên đến 20% ở những bệnh nhân dùng 10-20 loại thuốc. Những nguy cơ tương tác thuốc sẽ tăng theo số lượng thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn được dùng cùng nhau.
Tương tác thuốc gây độc tính cho người dùng
Các tương tác gây độc tính cho người dùng là các tương tác thuốc nguy hiểm nhất vì các tác dụng phụ của thuốc khi dùng với các loại thuốc khác có thể tăng lên rất nhiều. Ví dụ: Paracetamol là thuốc giảm đau, hạ sốt rất thông dụng nhưng gây độc cho gan, độc tính này càng tăng khi phối hợp với isoniazid. Vì vậy, bệnh nhân lao đang điều trị bằng isoniazid cần thận trọng khi dùng paracetamol.
Thuốc chống động kinh barbiturat phenytoin cũng làm tăng độc tính trên gan của paracetamol. Aspirin làm giảm kết tập tiểu cầu nên clopidogrel làm tăng nguy cơ chảy máu khi sử dụng với thuốc chống đông máu warfarin.
Thuốc chống viêm không steroid có tác dụng phụ gây loét dạ dày và phối hợp với nhau sẽ gây xuất huyết tiêu hóa. Sử dụng đồng thời erythromycin và lovastatin làm tăng nguy cơ tiêu cơ vân.
Các tương tác thuốc nói chung là rất phức tạp. Tuy nhiên, để việc điều trị hiệu quả cần phải kết hợp nhiều loại thuốc. Do đó, Người bệnh không nên tự dùng thuốc hoặc kết hợp nhiều thuốc mà phải có chỉ định cùng tư vấn của bác sĩ.
Các vấn đề do uống quá nhiều thuốc cùng một lúc
Dùng quá nhiều thuốc có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm:
– Tăng nguy cơ tác dụng phụ, tương tác thuốc dễ thấy như tiểu không tự chủ, nguy cơ té ngã, kém tập trung, ăn uống kém, không thể thực hiện các hoạt động hàng ngày một cách bình thường và tăng chi phí chăm sóc sức khỏe.
– Nguy cơ tương tác thuốc tăng theo số lượng thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn được dùng cùng nhau.
– Các loại thuốc bạn đang dùng sẽ luôn bị ảnh hưởng bởi tuổi tác, chế độ ăn uống, tình trạng bệnh lý và tình trạng sức khỏe tổng quát của bạn đều có thể ảnh hưởng đến cách bạn sử dụng thuốc. Vì vậy, người lớn tuổi sẽ có nguy cơ tương tác thuốc cao hơn người trẻ tuổi.
Tương tác thuốc nhìn chung rất phức tạp, và việc điều trị cần phải phối hợp nhiều loại thuốc. Do đó, các bác sĩ thường xuyên cân nhắc liều lượng để sự kết hợp thuốc có lợi hoặc có tác dụng phụ tối thiểu. Vậy nên, nếu không được sự cho phép của bác sĩ bạn không nên tự dùng thuốc, sử dụng nhiều thuốc không được khuyến cáo và sử dụng đơn thuốc của người khác.
Danh sách các thuốc thường gặp không nên dùng cùng lúc
Những thuốc dưới đây khi uống cùng một lúc có thể dẫn tới tương tác có hại nên người bệnh cần chú ý:
Các loại thuốc không tương thích
Các loại thuốc không tương thích với axit và bazơ có thể tạo thành muối không hòa tan làm giảm hiệu quả của cả hai. Ví dụ:
– Vitamin C và penicillin là những loại thuốc có tính axit yếu không tương thích với natri bicarbonate và chloroquine là một loại thuốc cơ bản.
– Thuốc là protein kết tủa hoặc mất tác dụng khi tiếp xúc với muối kim loại.
– Không dùng chung thuốc chứa chất oxy hóa (vitamin C, penicillin, tetracyclin,…) với thuốc chứa chất khử (vitamin B2,…).
– Thuốc kháng axit làm tăng độ pH của đường tiêu hóa và ngăn cản sự hấp thu các thuốc có tính axit nhẹ (aspirin, phenylbutazone, sulfamid, một số barbiturate, v.v.).
– Các thuốc kháng acid chứa Ca, Mg, Al, sắt khi uống với tetracyclin sẽ kết hợp với các ion kim loại trên tạo thành phức chất không tan làm giảm tác dụng của cả hai loại thuốc.
Các loại thuốc ngăn cản sự hấp thu của thuốc khác
– Thuốc nhuận tràng dạng muối (magie sulfat, natri sulfat) làm giảm sự hấp thu của nhiều loại thuốc vì chúng có đặc điểm là nhanh chóng được đào thải khỏi ruột.
– Không dùng aspirin với indomethacin (một loại thuốc dùng để điều trị viêm khớp). Điều này là do aspirin có tác dụng làm ngăn chặn sự hấp thụ thuốc này từ ruột.
– Dùng Amitriptylin (thuốc chống trầm cảm) sẽ làm mất tác dụng hạ huyết áp của các thuốc này khi dùng đồng thời với 2 loại thuốc guanethidine và clonidin.
– Dùng đồng thời paracetamol và cholestyramin (thuốc điều trị tăng cholesterol máu) làm giảm hấp thu paracetamol khiến tác dụng hạ sốt, giảm đau của thuốc bị hạn chế.
– Dùng đồng thời theophylline (điều trị hen phế quản) và carbamazepine (điều trị động kinh), phenytoin, rifampicin có thể làm giảm nồng độ theophylin trong máu nhưng hiệu quả điều trị hen suyễn sẽ bị hạn chế.
Thuốc làm tăng tác dụng phụ của thuốc khác
– Phối hợp thuốc methotrexate (điều trị ung thư) với aspirin và phenylbutazone (thuốc điều trị bệnh khớp) làm tăng độc tính của thuốc methotrexate.
– Thuốc chứa haloperidol (thuốc chống loạn thần mạnh) kết hợp với indomethacin gây buồn ngủ nghiêm trọng.
– Thuốc amitriptylin có thể gây lú lẫn, đãng trí khi dùng với diazepam (thuốc an thần).
Những điều cần chú ý trước khi sử dụng nhiều loại thuốc cùng một lúc
Các nghiên cứu toàn cầu cho thấy nguy cơ tương tác thuốc có hại chỉ là 5% khi dùng 2 loại thuốc với nhau. Nhưng nếu dùng 5 loại thuốc sẽ làm tăng nguy cơ này lên 50% và dùng 8 loại thuốc làm tăng nguy cơ này lên tới 100%.
Nếu bị bệnh, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ về đơn thuốc trước khi dùng thuốc. Mục đích của việc khám bệnh để biết bệnh và dùng đúng thuốc chứ không phải dùng nhiều thuốc. Nhiều trường hợp bệnh nhân có bảo hiểm y tế, thấy thuốc ít thì cho rằng mình không được chữa tốt, không có đơn thuốc và tự đi mua thêm thuốc bên ngoài uống, đây hoàn toàn là suy nghĩ sai lầm.
Theo quy định, bác sĩ chỉ được kê đơn với mục đích chữa bệnh. Nếu mục đích không trong sáng mà bạn kê đơn với số lượng lớn là vi phạm quy định. Đây là điều mà người kê đơn, người phân phối thuốc phải tự chấn chỉnh, đồng thời cần có chế tài xử lý thích đáng về mặt hành chính.
Vậy trả lời cho câu hỏi việc uống nhiều loại thuốc cùng một lúc có sao không? là việc này cần có sự chỉ định, kê đơn có giải thích rõ ràng của bác sĩ, người kê đơn. Bệnh nhân không nên tự ý mua thuốc uống để tránh xảy ra các hậu quả đáng tiếc. Đương nhiên nếu có hiện tượng bác sĩ kê nhiều đơn thuốc không phục vụ cho mục đích chữa bệnh hãy báo lại với cơ quan chức năng để có chế tài thích đáng.